Khiyaban
Abstract
هنگام مطالعهء اشعار فارسی محمد اقبال لاهوری(1289-1357 ق)شاعر مسلمان شبه قارهء هند متوجه شدم وی کلمهء«خیابان»را بیش از ده بار به معنایی-جز آنچه امروز در ایران رایج است-بکار برده.برخی از آن ابیات عبارت است از:
چون چراغ لاله سوزم در خیابان شما ای جوانان عجم جام من و جان شما
*
سراغ او ز خیابان لاله میگیرند نوای خون شدهء ما،ز ما چه میجویی؟
*
زندگی بر جای خود بالیدن است از خیابان خودی گل چیدن است
*
تنم گلی ز خیابان جنّت کشمیر دل از حریم حجاز،و نوا،ز شیرازست
*
دشمنت ترسان اگر بیند ترا از خیابانت چو گل چیند ترا1
پیش از خواندن این ابیات،لفظ«خیابان»را معادل دو کلمهء فرنگی avenue و street 2میدانستم یا به معنی راه و گذرگاهی که در میان باغچهها و درختان در باغها میسازند،و نیز با ترکیبات آن مانند«خیابانکشی»و«خیابانگردی»و«خیابانبندی» آشنا بودم.ولی روشن است که محمد اقبال«خیابان»را در اشعار بالا به این دو معنی-که در زمان حیات او نیز در کشور ما رواج داشته-بکار نبرده است.
چون چراغ لاله سوزم در خیابان شما ای جوانان عجم جام من و جان شما
*
سراغ او ز خیابان لاله میگیرند نوای خون شدهء ما،ز ما چه میجویی؟
*
زندگی بر جای خود بالیدن است از خیابان خودی گل چیدن است
*
تنم گلی ز خیابان جنّت کشمیر دل از حریم حجاز،و نوا،ز شیرازست
*
دشمنت ترسان اگر بیند ترا از خیابانت چو گل چیند ترا1
پیش از خواندن این ابیات،لفظ«خیابان»را معادل دو کلمهء فرنگی avenue و street 2میدانستم یا به معنی راه و گذرگاهی که در میان باغچهها و درختان در باغها میسازند،و نیز با ترکیبات آن مانند«خیابانکشی»و«خیابانگردی»و«خیابانبندی» آشنا بودم.ولی روشن است که محمد اقبال«خیابان»را در اشعار بالا به این دو معنی-که در زمان حیات او نیز در کشور ما رواج داشته-بکار نبرده است.
