سعدی و عالمان دین

Abstract

چرا سعدی،شاعر و نویسندهء بلند آوازهء ایران،که همهء قبیله‏اش«عالمان دین» بودند،و خود او نیز سالها در نظامیهء بغداد-بزرگترین مدرسهء علوم دینی روزگارش-به‏ تحصیل علوم دینی پرداخته بود،چون پس از سالها دوری از وطن به شیراز بازگشت،در ری یکی از«عالمان دین»و با عنوانی مانند:فقیه،محدّث،متکلم،و مفسّر و امثال آن‏ بکار نپرداخت؟آیا این کار او حتی از نظر همدرسان و استادانش در نظامیه و نیز در چشم‏ همشهریانش شگفت‏انگیز نبوده است؟پاسخ این پرسش یقینا مثبت است،زیرا هم در روزگاران پیشین و هم در دوران خود ما بندرت دیده شده است،شخصی سالها رنج‏ تحصیل در رشته‏ای را برخود هموار بسازد،ولی پس از فراغ از تحصیل و اخذ درجهء اجتهاد و تخصص در آن رشته،به سراغ کاری دیگر برود که با تحصیلات و تخصص او ارتباطی ندارد.این کار زمانی بیشتر موجب تعجب می‏گردد،که رشتهء تخصص شخص‏ موردنظر باصطلاح هم رشتهء نان و آب‏داری باشد و هم خلق خدا از شاه و گدا و خرد و کلان به آن به دیدهء احترام بنگرند.بدیهی است که اگر سعدی باذوق و شاعر و نظامیه‏ دیده،که علاوه بر سالها دود چراغ خوردن در نظامیهء بغداد،مدتی دراز نیز در سرزمینهای‏ مسلمانان به سیر و سفر و تجربه پرداخته بود و به زبان و ادب فارسی و عربی هم تسلط کامل داشت،بعنوان«عالم»(به معنی مصطلح در آن روزگاران)بساط خود را در شیراز می‏گسترد،